KANUNDA KREŞ ZORUNLULUĞU

Hepimizin kanayan yarası bu. Yarım yamalak bilinen zaten pek de uygulanmayan bir yönetmelik kendisi:

"Gebe ve Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik"

İsteyenler googledan aratarak uzun uzun inceleyebilir, istemeyenler için ise ben kısaca özetleyeyim.

• 100-150 arası kadın çalışanı olan işyerleri emzirme odası açmak zorundalar (emzirme odası bebek bakım odası olarak düşünülüyor)
• 150'den fazla kadın çalışanı olan işyerleri de kreş açmak zorunda
• Kadın sayısı nasıl hesaplanıyor, bir işyerinin birden fazla şubesi var ise belediye sınırları ve mücavir alandaki işyerinde çalışan kadın sayısı (mücavir alan yan merkezde olmayan) ayrıca babanın karısı ölmüş ise bu çocukların babaları ve velayeti babaya verilmiş olan çocukların babaları da kadın sayısına eklenir
• İşverenler ortaklaşa kreş açabilecekleri gibi özel kreşlerle de anlaşabilirler

Öncelikle bu düzenlemedeki sıkıntı odur ki Türkiye'de sadece bankaların ve medya kuruluşlarının 150 üzeride kadın çalışanı bulunmakta. Çok az şirket bu kadar büyük çaplı kaldı ki bu şirketler bile kreş imkanı sunmuyor çalışana. (Türkiye'deki şirketlerin %1i)

Bizim hukukumuzda para borcu, sözleşmesel borçlar vs gibi daha kolay anlaşılması için kısaca maddi borçlar diyebileceğimiz borçlarda cezai yükümlülük yok. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 26ncı maddesinin n bendinde uygulanmayan her hüküm için 1078 TL para cezası öngörülmüştür bu da işverenlerin çekinmediği bir yaptırım.

Kreş açmak işveren açısından büyük bir maddi yükümlülük ve ayrıca sorumluluk. Örneğin işveren, kreşte yaşanan kazalar ve yaralanmalar iş kazası kapsamına sokulabilir mi ve bu kazalardan meydana gelecek tazminat talepleriyle karşı karşıya kalabilir mi? Kalır ise işverenler hiçbir aman kreş açmaya yanaşmayacaklardır. İşverenleri böyle bir sorumluluktan muaf tutmak ise kreşlerin belli bir standardı yakalamasının önüne geçer.

Düşünün ki ülkemizde okullarda çocuklar üzerlerine lavabo düşerek ölüyor, bu anlamda denetim sıkı olmalı.

Kreşin yasal dayanağını ve iş yerlerinin neden kreş açmaya yanaşmadığı konusu üzerinde yoğunlaşırsak, kreş açılmıyor diye şikayet etmekten bir adım öteye gidebiliriz.

Peki ne yapılabilir?

Ben iş davalarında hep işveren vekilliği yaptım. Ve bir dava bile kazanamadım. İşveren haklı olsa dahi İş Mahkemeleri işçi tarafında yer alıyor ve işçi lehine karar veriyor. Zaten iş kanunu, içtihatlar ve gerçek hayatta yaşananlar da çoğu işçinin haklı olduğunu gösterse bile her davada işçi haklı olacak diye bir şey yok. Amma velakin, kurunun yanında yaş da yanıyor.

Biz işverenlere "nasolsa para kazanıyor o zaman canı çıksın" muamelesi yapıyoruz biraz. Ben kurumsallaşmış işçisini Çinli çocuk işçi gibi çalıştıran iş yerlerinden bahsetmiyorum, orta ve küçük ölçekli girişimciler de var, hepimiz bir aileyiz tadında çalışan iş yerleri de var.Çalışanını düşünen işveren de var. Var vallahi gördüm ben. Zaten büyük şirkete ne para cezası ne tazminat etki etmiyor. Bildiğini okuyup geçiyor ama bütçesi ve karı belirli şirketler büyük ödeme güçlükleriyle karşılaşabiliyor. Ülkemizde birileri sürekli zenginleşip birileri sürekli fakirleşirken orta ve küçük ölçekli şirketlerden böyle bir sorumluluğun altına girmesini beklemek de ütopik oluyor.

                  DAHA YAPICI, ADİL VE TEŞVİK EDİCİ DÜZENLEMELER ŞART

• 150 kadın çalışan sınırlamasının kaldırılması , kreş zorunluluğu için kadın şartının kaldırılması ve sadece çalışan sayısına bakılması zira çocuklar sadece kadınların değil babaların da!
• Ya da aile sayısına bakılması, işveren iş yerinde çalışan ve çocuklu ailelerin çocuk sayısını ve yaş durumunu gözetmeli. Örneğin iş yerindeki 150 kadında çocuksuz olabilir fakat başka bir iş yerinde 20 kadın çalışır ve hepsinin kreş çağı çocuğu olabilir. Düzenleme daha adaletli yapılmalı
• Çalışanların sigorta primlerinden belirli bir süre için muaf tutulması
• Vergi indirimi / Vergi ve prim borçlarının silinmesi (Vergi Aflarına benzer bi uygulama yapılması)/ Gümrük vergilerinde indirim
• Kreş açan iş yerlerine maddi destek
• Kreş için yer temini
• Kreş açamayacak iş yerleri yakındaki kreş ve ana okullarıyla anlaşma sağlaması halinde kredi notu yükseltilmesi/bir takım kredileri kullanmakta (devletçe verilen) kolaylık sağlanması/ihalelerde imtiyaz tanınması gibi çeşitlenebilecek çalışmalar yapılabilir

Bunların ne kadar uygulanabilir olduğu ise yine düzenlemeyi yapacak kurumlar tarafından araştırılmalı.

Peki bireysel olarak biz ne yapabiliriz?

Biz, aktivizm, aktivist kadın deyince Taksim'e çıkıp slogan atmamız gerekir gibi düşünüyoruz. Aktivizm sadece eylemlerde protestolarda bulunmak değil. İlla ki bunu yapmanız gerekmez. Mesela kaldırımlara park eden arabaların camlarına bıraktığımız broşürler aktivist bir harekettir. Bu anlamda, mesela iş yerinde 5 kadınız ve hepimizin çocuğu var hepimizde onlarca para harcıyoruz kreşlere ve çocuklarımız bizden uzak. Ya da Organize Sanayide çalışıyoruz ve yine onlarca kadın var. İşverenimizle olanaklar dahilinde görüşerek görüşmeye çekinmeden (!) taleplerimizi dile getirelim. Bu çalışmada maddi desteğinizi esirgemeyeceğinizi vurgulayın. Ücretsiz kreş haktır ama şu aşamada bunu kimse verecek gibi gözükmüyor. O yüzden kreşlere katılım payı vermeye gönüllü olduğumuzu bilsinler.

Kreş açmak için yeterli fiziki alan yoksa civar kreşlerle anlaşma yapmaya zorlamak denenmeli, bunların hiçbiri olmuyorsa çocukların gerektiğinde iş yerlerine getirilmesine daha sıcak bakılmalı.

Bulunduğumuz belediyeleri bakıcı kursları açmaları konusunda  dilekçe yağmuruna tutalım. Bİrlikten kuvvet doğar, gidemem üşenirim demeyin. Mail atsanız da olur. Telefon etseniz de (ama söz uçar yazı kalır)

İşte bunlar hep aktivizmdir.

Bir şeyleri yapmak başarmak konuşulur hale getirmek için kırmamıza dökmemize, başkalarını ötekileştirmemize gerek yok. 

Umutsuzluğa kapılmayın. Denemekten vazgeçmeyin.

Bu kadınlar günümüzde kendimize kararlılık hediye edelim sevgili kadınlar lütfen! Ağzımızın kenarıyla söylenmekten öte bir adım atalım, haksızlıklara olanaksızlıklara boyun eğip oturmak yerine bugün harekete geçelim! Kadınlar gününüz kutlu olsun!